1. Người đàn bà nghèo nơi miền quê hẻo lánh
Câu chuyện xảy ra vào những năm cuối thập niên 80, tại một làng nhỏ vùng trung du Bắc Bộ. Trong ngôi nhà lá xiêu vẹo, lợp bằng rơm rạ, sống lặng lẽ một người đàn bà góa tên là bà Tư.
Chồng mất sớm trong một vụ tai nạn đốn củi, bà ở vậy nuôi con. Nhưng rồi, đứa con trai duy nhất cũng bỏ xứ lên thành phố mưu sinh, biệt tăm không tin tức. Hơn mười năm, bà sống một mình, nghèo túng, quanh năm gắn bó với luống rau, mớ tép, quả cà dầm nước mắm.
Tuy nghèo, nhưng bà lại nổi tiếng hiền lành, thương người. Ai ghé qua nhà xin cơm, xin nước, bà đều không từ chối. Có lần, chính bà phải nhịn phần cơm của mình để chia lại cho người hành khất dọc đường. Bà hay nói:
“Mình còn một bát cơm thì chia làm hai, biết đâu người ta khổ hơn mình.”
2. Đêm mưa năm ấy…
Một đêm mùa đông rét cắt da, mưa phùn gió bấc. Trong nhà, chỉ còn nửa bát cơm nguội và chút canh rau. Bà Tư run run định ăn tạm thì nghe tiếng gõ cửa nhẹ nhẹ.
Ngoài sân là một người đàn ông lạ, ướt sũng, da tái mét vì lạnh. Anh ta lắp bắp:
“Xin bà… cho tôi chút cơm, tôi đói và lạnh quá… Tôi đi lạc đường…”
Không chút do dự, bà Tư lặng lẽ nhường bát cơm duy nhất cho người ấy, đun lại canh, pha thêm bát nước gừng nóng. Sau khi ăn xong, người đàn ông rơi nước mắt, quỳ xuống trước hiên nhà:
“Con cảm ơn bà… Con chưa từng được ai đối xử tốt như vậy giữa lúc khốn cùng…”
Bà chỉ cười, giục anh nghỉ lại qua đêm, sáng mai hãy đi tiếp. Nhưng sáng hôm sau, anh ta đã rời đi sớm, chỉ để lại một dòng giấy nhỏ:
“Con sẽ nhớ mãi ơn này, kiếp này hoặc kiếp khác.”
3. Những năm cuối đời…
Cuộc sống của bà Tư vẫn không khá hơn, nhưng bà luôn vui vẻ, an nhiên. Bà sống bằng rau cháo, không oán thán. Gần 80 tuổi, bà bị tai biến, nằm liệt giường.
Kỳ lạ thay, từ đâu đó xuất hiện một người đàn ông trung niên, dáng cao lớn, gương mặt rắn rỏi nhưng ánh mắt dịu hiền. Ông thuê người chăm sóc, đưa bà vào bệnh viện tỉnh điều trị, lo toàn bộ chi phí, không cho ai biết tên mình.
Mỗi ngày, ông đều đến thăm, mang theo cháo loãng, xoa tay chân cho bà. Bà Tư ngơ ngác, hỏi:
“Cậu là ai? Sao lại tốt với tôi như thế?”
Người đàn ông lặng đi một lúc, rồi cúi đầu:
“Bà không nhớ con đâu… Con là người năm xưa bà cho ăn cơm trong đêm mưa. Nhờ có bát cơm ấy mà con sống sót, rồi dần dần đứng lên, học hành, lập nghiệp… Hôm nay con chỉ trả lại một phần nghĩa ấy.”
Bà Tư rơi nước mắt. Câu chuyện bà tưởng đã chìm vào quên lãng, lại trở thành ngọn đèn soi rọi cuộc đời về cuối.
4. Một đời không uổng sống
Vài tháng sau, bà Tư nhẹ nhàng ra đi trong giấc ngủ, bên cạnh tiếng tụng kinh niệm Phật mà người đàn ông kia mời chư Tăng đến hộ niệm.
Tang lễ của bà diễn ra trang trọng. Cả làng ngỡ ngàng: một bà cụ nghèo xơ xác, khi mất lại có xe hoa, có Phật tử tụng kinh, có người đưa tiễn chu đáo. Người đàn ông ấy không giữ lại gì cho mình, chỉ nói:
“Tôi chỉ làm điều bà xứng đáng nhận lại – một kiếp sống đầy lòng nhân ái.”
Lời kết:
Luật nhân quả không sai chạy, dù việc bạn làm có nhỏ bé đến mấy. Một bát cơm, một lòng trắc ẩn giữa đêm mưa, có thể gieo nên một hạt mầm chuyển hóa cả kiếp người.
Có những điều tưởng chừng vụn vặt, lại âm thầm tích luỹ phước đức cho mai sau.
“Gieo một hạt thiện, gặt một mùa an.”
“Làm một điều lành, mở ra một cánh cửa sáng.”
